مسأله : نماز با گفتن «اَللهُ اَکْبَرُ» شروع مى شود و با «سلام» به پایان مى رسد.
مسأله : آنچه در نماز انجام مى شود یا واجب است و یا مستحب.
مسأله : واجبات نماز یازده چیز است که برخى رکن و برخى غیر رکن است.
واجبات نماز عبارتند از:
* نیّت، * قیام، * تکبیرة الاحرام، * رکوع، * سجود، * قرائت، *ذکر، * تشهد، * سلام، * ترتیب، * موالات
رکن هاى نماز عبارتند از:
1 ـ نیّت، 2 ـ تکبیرة الاحرام، 3 ـ قیام (ایستادن) هنگام تکبیرة الاحرام و قیام متّصل به رکوع; یعنى ایستادن پیش از رکوع، 4 ـ رکوع، 5 ـ سجود
و چنانچه یکى از آنها بجا آورده نشود و یا اضافه شود، هر چند اشتباهاً هم باشد، نماز باطل است. واجبات دیگر، گرچه انجام آنها لازم است، ولى چنانچه اشتباهاً کم یا زیاد شود
نماز باطل نیست. ولى اگر عمداً ترک شود یا زیاد شود، نماز
باطل است.
مسأله : نمازگزار از آغاز تا پایان نماز باید بداند چه نمازى مى خواند و باید آن را براى انجام فرمان خداوند عالم بجا آورد.
مسأله : به زبان آوردن نیت لازم نیست، ولى چنانچه به زبان هم بگوید، اشکال ندارد.
مسأله : نمازباید ازهرگونه ریا وخودنمایى به دور باشد; یعنى نماز را تنهابراى انجام دستور خداوند بجا آورد و چنانچه تمام نماز یا قسمتى از آن براى غیر خدا باشد، باطل است.
* تکبیرة الاحرام
مسأله : همانگونه که گذشت، نماز با گفتن «اَللهُ اَکْبَر» آغاز مى شود و به آن «تَکْبیرَةُ الاِحرام» مى گویند. [چون با همین تکبیر است که بسیارى از کارها که قبل از نماز جایز بوده، بر نمازگزار حرام مى شود، مانند خوردن و آشامیدن، خندیدن و گریستن].
مسأله : مستحب است نمازگزارموقع گفتن تکبیرة الاحرام و تکبیرهاى بین نماز، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببرد.
* قیام
مسأله : قیام یعنى ایستادن. نمازگزار باید تکبیرة الاحرام و قرائت را در حال قیام و آرامش بخواند.
مسأله : اگر رکوع را فراموش کند و بعد از حمد و سوره به نیت سجده خم شود و یادش بیاید که رکوع نکرده، باید بایستد و به رکوع رود. و اگر بدون این که بایستد به حال خمیدگى به رکوع برود، چون قیام متصل به رکوع را به جا نیاورده، نماز او باطل است.
مسأله : نمازگزار باید موقع ایستادن هر دو پا را بر زمین بگذارد، ولى لازم نیست سنگینى بدن روى هر دو پا باشد و اگر روى یک پا هم باشد اشکال ندارد.
مسأله : کسى که به هیچ وجه حتى با تکیه کردن بر
عصا یا دیوار نتواند ایستاده نماز بخواند، باید نشسته و
رو به قبله نماز بخواند و اگر نشسته هم نتواند، باید خوابیده
بخواند.
مسأله : واجب است بعد از رکوع بطور کامل بایستد و سپس به سجده برود و چنانچه این قیام عمداً ترک شود، نماز باطل است.
* قرائت
مسأله : در رکعت اوّل و دوّم نمازهاى روزانه، انسان باید اوّل حمد و بعد از آن یک سوره کامل قرآن (مثلا سوره توحید) را بخواند.
سوره حمد:
{بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ * اَلْحَمْدُللهِ رَبِّ الْعالَمینَ * اَلرَّحْمنِ الرَّحیمِ * مالِکِ یَوْمِ الدّینِ * إِیّاکَ نَعْبُدُ وَإِیّاکَ نَسْتَعینُ * إِهْدِنَا الصّـِراطَ الْمُسْتَقیمَ * صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلاَ الضّآلـّینَ}.
سوره توحید:
{بِسْمِ اللهِ ا لرَّحْمنِ ا لرَّحیمِ * قُلْ هُوَ اللهُ اَحَدٌ * اَللهُ الصَّمـَدُ * لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یوُلَدْ * وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ}.
و در رکعت سوم و چهارم نماز باید فقط سوره حمد یا تسبیحات اربعه خوانده شود و احتیاط واجب آن است که تسبیحات را سه مرتبه بخواند.
مسأله : در نماز ظهر و عصر قرائت رکعت اوّل و دوّم نیز باید آهسته خوانده شود.
مسأله : پسرها و مردان در نماز صبح، مغرب و عشا باید حمد و سوره را در رکعت اوّل و دوّم بلند بخوانند، ولى دخترها
و بانوان اگر نامحرم صدایشان را نمى شنود، مى توانند بلند بخوانند، وگرنه بنابر احتیاط واجب باید آهسته بخوانند.
مسأله : اگر در جائى که باید نماز را بلند بخواند، عمداً آهسته بخواند یا در جائى که باید آهسته بخواند، عمداً بلند بخواند، نمازش باطل است، ولى اگر از روى فراموشى یا ندانستن مسأله باشد، صحیح است.
مسأله : اگر در بین خواندن حمد و سوره بفهمد اشتباه کرده است; مثلاً مى بایست بلند بخواند ولى آهسته خوانده، لازم نیست مقدارى را که خوانده، دوباره بخواند.
مسأله : انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند و کسى که اصلاً نمى تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور که مى تواند بخواند و احتیاط مستحب است که نماز را به جماعت بجا آورد.
* رکوع
مسأله : در هر رکعت بعد از قرائت حمد و سوره، نمازگزار باید به اندازه اى خم شود که بتواند دست را به زانو بگذارد، این عمل را «رکوع» مى گویند و واجب است در حال رکوع ذکر بگوید.
مسأله : در رکوع، هر ذکرى گفته شود کافى است، به شرط آن که از سه مرتبه «سُبْحانَ اللهِ» یا یک مرتبه «سُبْحانَ رَبِّىَ العَظیمِ وَبِحَمْدِهِ» کمتر نباشد.
مسأله : در حال ذکر رکوع باید بدن آرام باشد.
مسأله : آنچه در نماز انجام مى شود یا واجب است و یا مستحب.
مسأله : واجبات نماز یازده چیز است که برخى رکن و برخى غیر رکن است.
واجبات نماز عبارتند از:
* نیّت، * قیام، * تکبیرة الاحرام، * رکوع، * سجود، * قرائت، *ذکر، * تشهد، * سلام، * ترتیب، * موالات
رکن هاى نماز عبارتند از:
1 ـ نیّت، 2 ـ تکبیرة الاحرام، 3 ـ قیام (ایستادن) هنگام تکبیرة الاحرام و قیام متّصل به رکوع; یعنى ایستادن پیش از رکوع، 4 ـ رکوع، 5 ـ سجود
فرق بین رُکن و غیر رُکن
مسأله : ارکان نماز، اجزاء اساسى آن به شمار مى آیدو چنانچه یکى از آنها بجا آورده نشود و یا اضافه شود، هر چند اشتباهاً هم باشد، نماز باطل است. واجبات دیگر، گرچه انجام آنها لازم است، ولى چنانچه اشتباهاً کم یا زیاد شود
نماز باطل نیست. ولى اگر عمداً ترک شود یا زیاد شود، نماز
باطل است.
احکام واجبات نماز
* نیّتمسأله : نمازگزار از آغاز تا پایان نماز باید بداند چه نمازى مى خواند و باید آن را براى انجام فرمان خداوند عالم بجا آورد.
مسأله : به زبان آوردن نیت لازم نیست، ولى چنانچه به زبان هم بگوید، اشکال ندارد.
مسأله : نمازباید ازهرگونه ریا وخودنمایى به دور باشد; یعنى نماز را تنهابراى انجام دستور خداوند بجا آورد و چنانچه تمام نماز یا قسمتى از آن براى غیر خدا باشد، باطل است.
* تکبیرة الاحرام
مسأله : همانگونه که گذشت، نماز با گفتن «اَللهُ اَکْبَر» آغاز مى شود و به آن «تَکْبیرَةُ الاِحرام» مى گویند. [چون با همین تکبیر است که بسیارى از کارها که قبل از نماز جایز بوده، بر نمازگزار حرام مى شود، مانند خوردن و آشامیدن، خندیدن و گریستن].
مسأله : مستحب است نمازگزارموقع گفتن تکبیرة الاحرام و تکبیرهاى بین نماز، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببرد.
* قیام
مسأله : قیام یعنى ایستادن. نمازگزار باید تکبیرة الاحرام و قرائت را در حال قیام و آرامش بخواند.
مسأله : اگر رکوع را فراموش کند و بعد از حمد و سوره به نیت سجده خم شود و یادش بیاید که رکوع نکرده، باید بایستد و به رکوع رود. و اگر بدون این که بایستد به حال خمیدگى به رکوع برود، چون قیام متصل به رکوع را به جا نیاورده، نماز او باطل است.
مسأله : نمازگزار باید موقع ایستادن هر دو پا را بر زمین بگذارد، ولى لازم نیست سنگینى بدن روى هر دو پا باشد و اگر روى یک پا هم باشد اشکال ندارد.
مسأله : کسى که به هیچ وجه حتى با تکیه کردن بر
عصا یا دیوار نتواند ایستاده نماز بخواند، باید نشسته و
رو به قبله نماز بخواند و اگر نشسته هم نتواند، باید خوابیده
بخواند.
مسأله : واجب است بعد از رکوع بطور کامل بایستد و سپس به سجده برود و چنانچه این قیام عمداً ترک شود، نماز باطل است.
* قرائت
مسأله : در رکعت اوّل و دوّم نمازهاى روزانه، انسان باید اوّل حمد و بعد از آن یک سوره کامل قرآن (مثلا سوره توحید) را بخواند.
سوره حمد:
{بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ * اَلْحَمْدُللهِ رَبِّ الْعالَمینَ * اَلرَّحْمنِ الرَّحیمِ * مالِکِ یَوْمِ الدّینِ * إِیّاکَ نَعْبُدُ وَإِیّاکَ نَسْتَعینُ * إِهْدِنَا الصّـِراطَ الْمُسْتَقیمَ * صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلاَ الضّآلـّینَ}.
سوره توحید:
{بِسْمِ اللهِ ا لرَّحْمنِ ا لرَّحیمِ * قُلْ هُوَ اللهُ اَحَدٌ * اَللهُ الصَّمـَدُ * لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یوُلَدْ * وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ}.
و در رکعت سوم و چهارم نماز باید فقط سوره حمد یا تسبیحات اربعه خوانده شود و احتیاط واجب آن است که تسبیحات را سه مرتبه بخواند.
تسبیحات اربعه:
«سُبْـحانَ اللهِ وَ الْحَــمْدُللهِ وَ لا اِلـهَ اِلاّ اللهُ وَاللهُ اَکْـبَرُ».احکام قرائت
مسأله : در رکعت سوم و چهارم نماز، باید حمد یا تسبیحات آهسته خوانده شود.مسأله : در نماز ظهر و عصر قرائت رکعت اوّل و دوّم نیز باید آهسته خوانده شود.
مسأله : پسرها و مردان در نماز صبح، مغرب و عشا باید حمد و سوره را در رکعت اوّل و دوّم بلند بخوانند، ولى دخترها
و بانوان اگر نامحرم صدایشان را نمى شنود، مى توانند بلند بخوانند، وگرنه بنابر احتیاط واجب باید آهسته بخوانند.
مسأله : اگر در جائى که باید نماز را بلند بخواند، عمداً آهسته بخواند یا در جائى که باید آهسته بخواند، عمداً بلند بخواند، نمازش باطل است، ولى اگر از روى فراموشى یا ندانستن مسأله باشد، صحیح است.
مسأله : اگر در بین خواندن حمد و سوره بفهمد اشتباه کرده است; مثلاً مى بایست بلند بخواند ولى آهسته خوانده، لازم نیست مقدارى را که خوانده، دوباره بخواند.
مسأله : انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند و کسى که اصلاً نمى تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور که مى تواند بخواند و احتیاط مستحب است که نماز را به جماعت بجا آورد.
* رکوع
مسأله : در هر رکعت بعد از قرائت حمد و سوره، نمازگزار باید به اندازه اى خم شود که بتواند دست را به زانو بگذارد، این عمل را «رکوع» مى گویند و واجب است در حال رکوع ذکر بگوید.
مسأله : در رکوع، هر ذکرى گفته شود کافى است، به شرط آن که از سه مرتبه «سُبْحانَ اللهِ» یا یک مرتبه «سُبْحانَ رَبِّىَ العَظیمِ وَبِحَمْدِهِ» کمتر نباشد.
مسأله : در حال ذکر رکوع باید بدن آرام باشد.
