ارکان شیعیان

شیعیان ارکان را به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم می‌کنند. اصول بر مبنای اصول عقیدتی‌ست^[۱] و فروع بر مبنای اعمال واجب. اعتقاد به اصول شرط پذیرش دین و مذهب‌اند اما انجام فروع شرط لازم برای مسلمان‌بودن نیست. اصول دین شیعه به‌ترتیب از قرار زیرند:^[۲][۳]

• توحید: به معنای یگانگی خداوند متعال است.
• عدل: به معنای آن است که افعال خداوند متعال از سر دادگری و شایستگی است و به هیچ کس ستم نمی‌کند و هر چیزی را در جای خویش نگه می‌دارد و با هر موجودی، چنانکه شایسته‌است رفتار می‌کند.
• معاد: به معنای آن است که روزی همه مکلفان برای بازخواست و حساب در پیشگاه الهی گرد هم می‌آیند و هر کس به پاداش و کیفر خویش می‌رسد.
• نبوت: به معنای پیامبری محمد بن عبدالله و دیگر پیامبران الهی است.
• امامت: بدین معنا که پس از پیامبر اسلام دوازده امام معصوم منصب خلافت و امامت را بر عهده دارند و آنان منصوب خداوند متعال‌اند.

فروع دین نیز به مجموعه ده عمل اسلامی مه انجامشان واجب‌است اطلاق می‌شود که از قرار زیرند:^[۴]

• نماز
• روزه
• حج
• زکات
• خمس
• جهاد
• امر به معروف
• نهی از منکر
• تولی
• تبری

فرشتگان مامور ثبت اعمال خوب و بد انسان در دنیا

آیا برای ثبت اعمال همه انسان‌ها فقط دو فرشته مأمور هستند یا به تعداد هر انسانی دو فرشته به نام‌های عتید و رقیب وجود دارند؟ چرا؟

خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «مَّا یَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِید»؛ انسان هیچ سخنى (از نیک و بد) بر زبان نمی‌‌آورد جز آن‌که «رقیب» و «عتید» (نگهبانان محافظ) نزد او است (و آنها را می‌‌نویسند).
در روایات، از جمله روایت وارده از امام صادق(ع) چنین آمده است: «برای هر فردی از انسان، دو ملک وجود دارد که هر چه را انسان بر زبان می‌‌آورد می‌‌نویسند، سپس آن‌را به دو فرشته بالاتر از خود تحویل می‌‌دهند که این دو فرشته سخنان نیک و بد را جدا می‌‌کنند و هر یک را به صورت جداگانه  ثبت می‌‌نمایند...»
از طرفی، روایاتی نیز اعلام می‌کنند که نام و یا صفت این دو فرشته، «رقیب» و «عتید» است. مانند روایتی که داستان سخن گفتن مرده با سلمان فارسی را شرح می‌دهد؛ در آن روایت آمده است؛ در هنگام مرگ دو نفر با چهره‌ای بسیار زیبا نزد انسان می‌آیند یکی سمت راست و دیگری سمت چپ می‌نشینند، سلام می‌دهند و می‌گویند ما کتاب اعمالت را آورده‌ایم آن‌را بگیر، انسان می‌پرسد چه کتابی؟ آنان می‌گویند ما همان دو فرشته‌ای بودیم که در دنیا با تو بودیم و تمام کارهای خوب و بد تو را می‌نوشتیم این همان کتاب اعمال تو است. کتاب خوبی‌‌ها در دست رقیب و کتاب بدی‌‌ها در دست عتید است، انسان با دیدن خوبی‌‌ها خوش‌‌حال می‌‌شود و با دیدن بدی‌‌ها غمگین شده و گریه می‌‌کند... .
با کنار هم قرار دادن آیه مطرح بیان شده و روایاتی که اشاره گردید، به دست می‌آید که هر انسانی دو مأمور و موکل برای نوشتن اعمال دارد به نام‌های عتید و رقیب که تا دم مرگ با انسان هستند. بنابراین به تعداد هر انسانی فرشته عتید و رقیب وجود دارد.
اما اساس و فلسفه گماردن فرشتگان موکل بر انسان بنابر سخن امام صادق(ع)این است که گماردن این فرشتگان بر انسان سبب شده تا بندگان بر اطاعت خداوند و ترک معصیت او بیشتر مواظب اعمال و رفتار خویش باشند، چه بسا انسانی همت به انجام معصیت و گناه می‌کند، اما با یاد آوردن جایگاه آن دو فرشته از انجام گناه خودداری می‌نماید و می‌گوید؛ پروردگارم مرا می‌بیند و نگهبانان من بر علیه من شهادت خواهند داد.
همچنین خداوند با لطف و رأفت خود (علاوه بر رقیب و عتید) فرشتگان دیگری را نیز موکل انسان قرار داده، تا از آنان در مقابل دام‌های شیطان و گزند حشرات موذی زمین و آفت‌های بسیاری که به اذن خدا نمی‌بینند، دفاع نمایند تا این‌که مرگش فرا برسد

محاسبه اعمال انسان

به گزارش «شیعه نیوز» ، معظم له امروز چهارشنبه 17 اسفندماه در درس خارج خود که در مسجد اعظم برگزارشد، با اشاره به روایتی از امام رضا (علیه السلام)،گفتند:  همانطوری که مغازه داران و صاحبان کارخانجات در روزهای پایانی سال به محاسبه دخل و خرج های خود می پردازند، مومنین نیز باید هر هفته به محاسبه اعمال خود بپردازند؛ امام رضا (علیه السلام) می فرمایند«کسانی که به اعمال خود رسیدگی می کنند به سرمایه های مادی و معنوی دست پیدا می کنند و کسانی هم که از محاسبه نفس خود غافل هستند، خسارت می بینند».

ایشان افزودند: یکی از  پله های ترقی در اخلاق ،محاسبه نفس است، به طوری که انسان باید هرشب به اعمال خود رسیدگی کند ولی اگر نتوانست آخر هفته حتما باید محاسبه نفس داشته باشد.

این مرجع تقلید تصریح کردند: انسان می تواند با یادداشت اعمال روزانه خود در یک دفترچه کوچک از آن چه که در طول هفته انجام داده، اطلاع پیدا کند .

آیت الله سبحانی در پایان یادآور شدند: کسانی که علاقمند هستند، عرفان اسلامی را فرا بگیرند، باید مسائل شرعی خود را به خوبی انجام دهند  و به محاسبه نفس بپردازند تا بتوانند به عرفان اسلامی دست یابند.