ملاک اعتبارِ منع پزشک از روزه
173. اگر پزشک شخصى را از روزه گرفتن منع کند آیا با توجه به اینکه بعضى از پزشکان اطلاعى از مسائل شرعى ندارند، عمل به گفته او واجب است؟
ج) اگر مکلّف از گفته پزشک یقین پیدا کند که روزه براى او ضرر دارد و یا از گفته وى یا منشأ عقلایى دیگرى براى او خوف از ضرر حاصل شود، روزه گرفتن براى او واجب نیست، بلکه جایز هم نیست.
منع پزشک غیر امین
174. بعضى از پزشکان که به مسائل شرعى ملتزم نیستند، بیماران را از روزه گرفتن به دلیل ضرر داشتن منع مىکنند، آیا گفته این پزشکان حجت است یا خیر؟
ج) اگر پزشک امین نباشد و گفته او هم اطمینان آور نباشد و باعث خوف ضرر نشود، گفته او اعتبارى ندارد و در غیر این صورت نباید روزه بگیرد.
روزه با وجود منع پزشک
175. چشم پزشک مرا از روزه گرفتن منع کرده و گفته است که به علت ناراحتى چشم به هیچ وجه نباید روزه بگیرم، ولى من به گفته او توجه نکرده و شروع به روزه گرفتن کردم که باعث بروز مشکلاتى براى من در اثناى ماه رمضان شد. به‌طورى که در بعضى از روزها هنگام عصر احساس ناراحتى مى‌‌کنم، لذا متحیّر و مردّد هستم بین اینکه روزه نگیرم و یا ناراحتىام را تحمل کرده و روزه را تا غروب ادامه دهم. سؤال این است که آیا اصولاً روزه گرفتن بر من واجب است؟ و در روزهایى که روزه مىگیرم و نمىدانم قدرت ادامه آن را تا غروب دارم یا نه، آیا روزه‌ام را ادامه دهم؟ و نیّت من چگونه باید باشد؟
ج) اگر از گفته پزشک متدیّن و امین اطمینان حاصل کنید که روزه براى چشم شما ضرر دارد و یا خوف ضرر داشته باشید، روزه گرفتن براى شما واجب نبوده و بلکه جایز هم نیست، و با خوف ضرر نیّت روزه صحیح نیست و در صورت عدم خوف ضرر نیّت روزه اشکال ندارد، ولى صحّت روزه متوقف بر این است که براى شما واقعاً ضرر نداشته باشد.
176. در سال گذشته توسط پزشک متخصص موردعمل جراحى کلیه قرار گرفتم. وى مرا از گرفتن روزه تا آخر عمر منع نمود، ولى در حال حاضر هیچ مشکل و دردى احساس نمىکنم و حتى به‌طور طبیعى غذا مىخورم وآب مىنوشم و هیچ‌یک از عوارض بیمارى را هم حس نمىکنم، وظیفه من چیست؟
ج) اگر خود شما از ضرر روزه خوف ندارید و حجت شرعى هم بر آن ندارید، واجب است روزه ماه رمضان را بگیرید.
روزه نگرفتن به دستور پزشک و کشف خلاف
177. اگر پزشک به بیمارى بگوید که روزه براى شما ضرر داد و او هم روزه نگیرد، ولى بعد از چند سال بفهمد که روزه براى وى ضرر نداشته و پزشک در تشخیص خود اشتباه کرده است، آیا قضا و کفّاره بر او واجب است؟
ج) اگر از گفته پزشک متخصص و امین و یا از منشأ عقلایى دیگر، خوف از ضرر پیدا کند و روزه نگیرد، فقط قضا بر او واجب است.
ملاک تشخیص روزه‌ى ضررى
178. مادرم به بیمارى شدیدى مبتلاست و پدرم نیز از ضعف جسمانى رنج مىبرد و در عین حال هر دو روزه مىگیرند که گاهى مشخص است که روزه باعث تشدید بیمارى آن‌ها مىشود، تا کنون نتوانستهام آن‌ها را قانع کنم که لااقل هنگام شدت بیمارى روزه نگیرند. خواهشمندیم ما را در مورد حکم روزه آن‌ها راهنمایى فرمایید.
ج) ملاک تأثیر روزه در ایجاد بیمارى یا تشدید آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن تشخیص خود روزه‌دار نسبت به خودش است و اگر بداند روزه براى او ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد و در عین حال بخواهد روزه بگیرد، روزه گرفتن براى وى حرام است.
افطار روزه به‌خاطر ترس از ضرر
179. اگر فردى به‌خاطر عذرى قوى، پنجاه درصد احتمال دهد که روزه بر او واجب نیست و به همین دلیل روزه نگیرد، ولى بعداً معلوم شود که روزه بر او واجب بوده، از جهت قضا و کفّاره چه حکمى دارد؟
ج) اگر افطار عمدى روزه ماه مبارک رمضان به مجرد احتمال عدم وجوب روزه بر وى باشد، در فرض سؤال علاوه بر قضا، کفّاره هم بر او واجب است. اما اگر افطار به علت ترس از ضرر باشد و ترس هم منشأ عقلایى داشته باشد، کفّاره واجب نیست، ولى قضا بر او واجب است.
روزه بیمار کلیوى
180. اینجانب بخاطر سنگ ساز بودن کلیه‌هایم به توصیه دکتر متخصص نباید روزه بگیرم ولى دلم نمى‌‌آید که روزه‌ام را افطار کنم با توجه به اینکه صرفاً با نوشیدن سه لیوان آب در یک یا سه نوبت عذرم برطرف مىشود آیا با این وضعیت مى‌‌توانم روزه‌ام را ادامه بدهم؟
ج) اگر جلوگیرى از بیمارى کلیه مستلزم نوشیدن آب یا سایر مایعات در طول روز باشد، روزه گرفتن بر شما واجب نیست و بلکه جایز هم نیست و با فرض نوشیدن آب، روزه باطل مىشود.
روزه بیماران دیابتى
181. از آن‌جا که مبتلایان به مرض قند مجبورند هر روز یک یا دو بار آمپول انسولین تزریق کنند و نباید در وعدههاى غذایى آن‌ها تأخیر و فاصله بیفتد، زیرا باعث پایین آمدن میزان قند خون و در نتیجه نوعى تشنج و بیهوشى مىشود، لذا گاهى پزشکان به آن‌ها توصیه مىکنند که در روز چهار نوبت غذا بخورند، خواهشمندیم نظر شریف خود را درباره روزه این افراد بیان فرمایید.
ج) اگر بدانند که خوددارى از خوردن و آشامیدن از طلوع فجر تا غروب، به آنان ضرر مىرساند یا خوف ضرر داشته باشند، روزه گرفتن بر آن‌ها واجب نبوده و بلکه جایز نیست.
خوردن قرص در حال روزه
182. آیا خوردن قرص فشار خون در حال روزه جایز است یا خیر؟
ج) اگر خوردن آن در ماه رمضان براى درمان فشار خون ضرورى باشد، اشکال ندارد، ولى با خوردن آن روزه باطل مىشود.
183. اگر من و بعضى از مردم بر این عقیده باشیم که بر استفاده از قرص‌ها جهت مداوا عنوان خوردن و آشامیدن صدق نمىکند، آیا عمل به آن جایز است و به روزه‌ام ضرر نمى‌‌زند؟
ج) خوردن قرص روزه را باطل مى‌‌کند.
اضطرار به مصرف مرتب دارو در ماه رمضان
184. آیا کسى که بیمار مى‌‌باشد و طبق دستور پزشک باید در بین روز سه بار قرص مصرف نماید مى‌‌تواند روزه بگیرد؟
ج) نمى‌‌تواند روزه بگیرد.
تنفس مصنوعى
185. آیا تنفس مصنوعى با دستگاه روزه را باطل مى‌‌کند؟
ج) تنفس مصنوعى با دستگاه موجب بطلان روزه نمى‌‌شود.
استفاده از اسپرى تنگى نفس
186. نوعى داروى طبى براى اشخاص مبتلا به تنگى نفس شدید وجود دارد که عبارت است از یک قوطى که در آن مایع فشرده شده وجود دارد و با فشار دادن آن داروى مایع به‌صورت پودر گاز از طریق دهان وارد ریه شخص بیمار شده و موجب تسکین حال وى مىگردد. گاهى بیمار مجبور مىشود در یک روز چندین بار از آن استفاده کند، آیا با وجود استفاده از این دارو، روزه گرفتن جایز است؟ با توجه به اینکه بدون استفاده از آن روزه گرفتن غیرممکن و یا بسیار سخت خواهد بود.
ج) استفاده از وسیله مذکور اگر صِرفاً براى بازکردن راه تنفّسى بدون دارو باشد و یا همراه با دارویى است که به‌صورت پودر به ریه‌ها پاشیده مىشود، مضرّ به روزه نیست.
187. من مبتلا به بیمارى ریوى هستم و نمى‌‌توانم بدون دارو باشم مخصوصاً وقتى بیمارى‌‌ام شدید مىشود. داروى من هم به شکل اسپرى است و وقتى دچار نفس تنگى مى‌‌شوم از دستگاه هم استفاده مى‌‌کنم.، آیا مى‌‌توانم در حال روزه از دارو استفاده کنم؟
ج) استفاده از اسپرى تا وقتى همراهى آن با آنچه خوردن و بلعیدن ـ هنگام رسیدن به حلق ـ صدق مى‌‌کند محرز نشود، ضررى به صحت روزه نمى‌‌زند و ظاهر آن است که چنین چیزى احراز نمى‌‌شود و صِرف شک براى منع استفاده از آن کافى نیست.
تزریق واکسن
188. زدن واکسن هپاتیت وقتى که روزه هستیم چه حکمى دارد؟ آیا روزه را باطل مى‌‌کند؟
ج) اگر تزریق به عضله باشد، مانع ندارد.
تزریق آمپول و سرم
189. نظر شریف جناب‌عالى درباره تزریق آمپول و سایر تزریقات نسبت به روزه‌داران در ماه مبارک رمضان، چیست؟
ج) احتیاط واجب آن است که روزه‌دار از آمپول‌هاى مقوّى یا مغذّى و هر آمپولى که در رگ تزریق مىشود و نیز انواع سرمها خوددارى کند، لکن آمپول‌هاى دارویى که در عضله تزریق مىشود و نیز آمپول‌هایى که براى بىحسّ کردن به کار مىرود، مانعى ندارد.
190. حکم تزریق سرم در حال روزه ماه رمضان چیست؟
ج) بنابر احتیاط واجب، باید از تزریق سرم خوددارى کند؛ خواه جنبه غذایى و تقویتى داشته باشد، یا جنبه دوایى و مانند آن.
تزریق خون
191. بیمارى تالاسمى دارم و مجبورم که خون بزنم، روزه‌ام را گرفته‌ام. آیا روزه‌ام درست است یا این که باید قضاى آن را به‌جا بیاورم؟
ج) تزریق خون به احتیاط واجب موجب بطلان روزه است.
خروج خون در حال روزه
192. آیا خارج کردن خون از بدن در ماه رمضان از مبطلات روزه است؟
ج) جزو مبطلات روزه نیست، ولى خارج کردن خونى که موجب ضعف شود ـ با حجامت و غیره ـ براى روزه‌دار کراهت دارد.
ترمیم یا کشیدن دندان فرد روزه‌دار
193. آیا کارهاى دندانپزشکى از قبیل کشیدن دندان، عصب کشى، بى‌حسى، پر کردن، روزه را باطل مى‌‌کند؟
ج) اگر چیزى وارد حلق نشود، روزه صحیح است.
خون آمدن از دهان روزه‌دار
194. آیا اگر از دهان شخص روزه‌دار خون بیاید، روزهاش باطل مىشود؟
ج) روزه به سبب آن باطل نمى‌‌شود، ولى واجب است که از رسیدن خون به حلق جلوگیرى کند.
خون لثه و دندان
195. اگر از دهان و لثه‌ها خون بیاید موقع ماه مبارک رمضان آیا باید داخل دهان را هم تطهیر کرد؟
ج) بلعیدن آن جایز نیست و اگر در حال روزه عمداً ببلعد حکم افطار به حرام را دارد و شستن داخل دهان لازم نیست.
شک در فرو بردن خون لثه در حال روزه
196. من در بیشتر روزها آب دهانم با خونى که از لثه‌هایم مىآید مخلوط مىشود و گاهى نمىدانم آب دهانى که فرو مىبرم همراه با خون است یا خیر؟ روزه‌ام با این حال چه حکمى دارد؟
ج) اگر خون لثه در آب دهان مستهلک شود، محکوم به طهارت است و بلعیدن آن اشکال ندارد و مبطل روزه نیست، و همچنین در صورت شک در همراه بودن آب دهان با خون، فرو بردن آن اشکال ندارد و به صحّت روزه ضرر نمى‌‌زند.
استفاده از نگهدارنده دندان
197. حکم استفاده از وسیله نگهدارنده متحرک براى دندان‌ها در حال روزه چیست؟
ج) مانعى ندارد.
