روزه زن باردار
198. آیا روزه گرفتن بر زن باردارى که نمىداند روزه براى جنین او ضرر دارد یا خیر، واجب است؟
ج) اگر بر اثر روزه، خوف ضرر بر جنین داشته باشد و خوف وى هم داراى منشأ عقلایى باشد، افطار بر او واجب است و در غیر این صورت واجب است که روزه بگیرد.
روزه زن باردار و شیرده با ترس از ضرر
199. زنى که کودک خود را شیر مىداده و باردار هم بوده و در همان حال روزه ماه رمضان را هم گرفته است، و هنگام زایمان فرزندش مرده به دنیا آمد، اگر از ابتدا احتمال ضرر را مىداده و در عین حال روزه گرفته است:
الف. آیا روزه‌اش صحیح است یا خیر؟
ب. آیا دیه بر ذمّه او هست یا خیر؟
ج. اگر احتمال ضرر نمىداده، ولى بعداً معلوم شده که روزه گرفتن براى جنین ضرر داشته، چه حکمى دارد؟
ج) اگر با وجود خوف از ضررى که داراى منشأ عقلایى است، روزه گرفته باشد و یا بعداً برایش معلوم شود که روزه براى وى یا براى جنیناش ضرر داشته، روزه‌اش صحیح نیست و قضاى آن بر او واجب است، ولى ثبوت دیه جنین متوقف بر این است که ثابت شود فوت جنین مستند به روزه گرفتن وى است.
200. اگر روزه در ماه رمضان براى خودِ زن حامل یا شیرده ضرر دارد و این ضرر داشتن تا ماه رمضان سال بعد ادامه پیدا کند، آیا این هم حکم بیمار را دارد و قضا ساقط است و پرداخت فدیه کفایت مى‌‌کند؟
ج) حکم بیمار را دارد.
حائض شدن در حال روزه
201. اگر زن در ماه مبارک رمضان دو ساعت یا کمتر مانده به اذان مغرب حیض شود، آیا روزه‌اش باطل مى‌‌شود؟
ج) روزه‌اش باطل است.
202. اگر زنى که به‌خاطر نذر روزه روز معیّنى روزهدار است، در حال روزه حیض شود، چه تکلیفى دارد؟
ج) روزه‌اش با عادت شدن، ولو در یک جزء از روز باشد، باطل مى‌‌شود و قضاى آن روز بعد از پاک شدن بر او واجب است.
203. زنى که مى‌‌خواهد شصت روز روزه کفاره بگیرد و در اثناء به روزهاى عادت ماهانه و امثال آن مى‌‌رسد چه باید بکند؟
ج) پس از پایان آن روزها مىتواند بقیه‌ى روزه‌ها را بگیرد و لازم نیست آنها را از سر بگیرد.
پاک شدن از حیض پیش از اذان صبح
204. اگر زن حائض در ماه رمضان، پیش از اذان صبح از حیض پاک شود، تکلیف او چیست؟
ج) اگر براى غسل وقت دارد، باید غسل کند و اگر وقت تنگ است، باید تیمّم کند و روزه‌اش صحیح است. و اگر از روى عمد، غسل یا تیمم نکند، روزه‌اش باطل است و باید کفّاره بدهد.
علم به پاک شدن از حیض در اثناى روز ماه رمضان
205. اگر زنى بعلت عدم اطمینان به پاکى از حیض, در سحر ماه رمضان غسل نکند و در بین روز متوجه شود که پاک شده بوده آیا تکلیفش در این روز امساک است؟
ج) در فرض سؤال اگر مفطرى را مرتکب نشده، نیّت روزه مى‌‌کند و بنابر احتیاط واجب این روز را قضا نماید اما در صورت ارتکاب مفطر کفّاره آن روز بر او واجب نیست.
توجه: آن‌چه این‌جا آمده، برخى از احکام اختصاصى روزه‌ى مسافر مى‌‌باشد. جهت اطلاع از سایر احکام سفر (وطن، قصد اقامت، سفر شغلى و ...) به جزوه «احکام سفر» مراجعه فرمایید.
206. کسى که در ماه رمضان مسافرت مى‌‌کند در هر موردى که نماز را باید شکسته بخواند نباید روزه بگیرد. و در هر مورد که باید نماز را چهار رکعتى (تمام) بخواند، مانند مسافرى که ده روز در یک محل قصد ماندن مى‌‌کند یا اینکه مسافرت شغل اوست، واجب است روزه را نیز به جا بیاورد.
207. مسافرت در ماه رمضان هر چند براى فرار از روزه باشد جایز است. البته بهتر است به سفر نرود مگر اینکه سفر براى کار نیکو یا لازمى باشد.
سفر براى فرار از روزه
208. آیا مسافرت عمدى در ماه رمضان به قصد افطار و فرار از روزه گرفتن، جایز است؟
ج. مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، و در صورت مسافرت، ولو اینکه براى فرار از روزه باشد، افطار بر او واجب است.
209. کسى که در ماه رمضان مسافرت کرده، آیا علاوه بر قضا، باید کفّاره هم بدهد؟
ج) خیر، تنها قضاى روزه‌ها واجب است و کفّاره ندارد؛ ولى اگر قضاى روزه‌ها را تا ماه رمضان سال بعد به تأخیر اندازد، به جهت تأخیر، باید براى هر روز یک مدّ طعام کفّاره بدهد.
روزه قضا و سفر در تنگى وقت
210. شخصى که روزه‌ى معینى بر عهده‌ى او می‌باشد و یا اینکه چند روز قضا دارد و وقت آن ضیق شده است، مىتواند به سفر برود؟ و اگر در سفر است، آیا لازم است قبل از ماه رمضان از سفر مراجعت کند و روزه‌هایش را بگیرد؟
ج) رفتن به سفر براى او اشکال ندارد و اگر در سفر است لازم نیست مراجعت کند که آن روز یا چند روز را روزه بگیرد؛ چون کسى که در سفر است، روزه از او برداشته شده است همانند ماه مبارک، و تفاوتى هم بین اقسام روزه نیست.
روزه قضا در سفر
211. آیا گرفتن روزه‌هاى قضا، در سفر صحیح است؟
ج) خیر، جایز نیست.
روزه مستحبى براى مسافر
212. آیا مسافر مىتواند روزه مستحبى بگیرد؟
ج) خیر، گرفتن روزه مستحبى در سفر جایز نیست؛ مگر در مدینه طیبه که براى بر آورده شدن حاجت، مىتواند سه روز، روزه مستحبى بگیرد و احتیاط آن است که روز چهار شنبه، پنج شنبه و جمعه را اختیار کند.
روزه طلاب در سفرهاى تبلیغى
213. اگر یکى از طلاب علوم دینى قصد داشته باشد تبلیغ را شغل خود قرار دهد، آیا با این فرض مىتواند در سفر نماز خود را تمام بخواند و روزه هم بگیرد؟ اگر شخصى براى کارى غیر از تبلیغ و ارشاد یا امر به معروف و نهى از منکر مسافرت نماید، نماز و روزه‌اش چه حکمى دارد؟
ج) اگر عرفاً تبلیغ و ارشاد یا امر به معروف و نهى از منکر شغل و کار او محسوب شود، در سفر براى انجام آن کارها حکم مسافرى را دارد که به‌خاطر شغل و کارش سفر مى‌‌کند، و اگر زمانى براى کارى غیر از ارشاد و تبلیغ مسافرت کرد، در آن سفر مانند سایر مسافران نمازش شکسته است و روزه او صحیح نیست.
رسیدن به محل اقامت بعد از ظهر
214. اگر به جایى سفر کنم که قصد دارم ده روز در آنجا بمانم ولى بعد از اذان ظهر به آنجا برسم آیا روزه آن روز صحیح است؟
ج) روزه آن روز صحیح نیست و باید قبل از اذان ظهر در محل اقامت ده روز باشید.
215. اگر شخصى بخواهد قبل از زوال به محل اقامتش برسد، ولى در راه به‌خاطر پیشامد حادثهاى نتواند در زمان معیّن به مقصد برسد، آیا روزه او اشکال دارد و آیا کفّاره بر او واجب است یا فقط قضاى روزه آن روز را باید به جا آورد؟
ج. روزه‌اش در سفر صحیح نیست و بر او فقط قضاى روزه آن روزى که پیش از ظهر به محل اقامتش نرسیده، واجب است و کفّارهاى هم ندارد.
شک در رسیدن به وطن وقت اذان ظهر
216. روزه‌ى مسافرى که صبح به مقدار بیشتر از حدّ شرعى (سى کیلومتر) از وطن خود دور مى‌‌شود، اگر قبل از ظهر برگشت ولى شک دارد که به اذان ظهر رسیده یا نه، حکمش چیست؟
ج) در صورت شک، روزه صحیح است.
افطار در وطن و رسیدن به مقصد قبل از غروب
217. اگر روزهدارى هنگام غروب در سرزمینى افطار کرده باشد و سپس با هواپیما به جایى مسافرت کند که خورشید در آن هنوز غروب نکرده است، روزه آن روز او چه حکمى دارد؟ آیا تناول مُفطرات براى او در آنجا قبل از غروب خورشید جایز است؟
ج) روزه او صحیح است و تناول مُفطرات در آن مکان قبل از غروب خورشید با فرض اینکه در وقت غروب در سرزمین خود افطار کرده، براى او جایز است.
اختلاف مبدأ و مقصد سفر در رؤیت هلال عید
218. من در خارج از کشورم زندگى مى‌‌کنم و در ماه رمضان روزه مى‌‌گیرم ولى دو روز مانده به عید در حالى که 28 روز روزه گرفته‌ام، با پروازى که دو ساعت طول مى‌‌کشد به کشورم برمى‌‌گردم و در آنجا هلال عید فطر را مى‌‌بینم وظیفه‌ام چیست؟
ج) اگر در بدو ورود به وطن مشخص باشد که آن روز شرعاً روز عید است باید یک روز، روزه ماه مبارک رمضان را در فرض سؤال قضا کنید.
219. در صورت اختلاف افق، اگر شخصى در منطقه‌اى که حلول ماه رمضان ثابت شده روزه گرفته و قبل از تمام شدن ماه به منطقه‌اى سفر کند که بر اساس افقش ماه رمضان یک روز دیرتر حلول کرده و بقیه ماه را در منطقه جدید سپرى کند، و در این سال ماه رمضان سى روزه باشد، در این صورت روز آخر ماه رمضان براى او روز سى و یکم مى‌‌شود. آیا باید روزه بگیرد و یا افطار نماید؟
ج) اگر به منطقه‌اى برسد که از ماه رمضان یک روز مانده باشد، واجب است که آن را روزه بگیرد، هرچند ماه رمضان نسبت به تعداد روزهایى که روزه گرفته سى و یک روز شود.
220. شخصى از اول ماه رمضان تا بیست و هفتم ماه را در وطن خود (بندر دیّر) روزه گرفته و در صبح روز بیست و هشتم به دبى مسافرت کرده و در روز بیست و نهم به آنجا رسیده و متوجه شده که در آنجا عید اعلام شده است، او اکنون به وطن خود برگشته، آیا قضاى روزه‌هایى که از وى فوت شده، واجب است؟ اگر یک روز قضا نماید، ماه رمضان نسبت به او بیست و هشت روز مى‌‌شود و اگر بخواهد دو روز قضا کند، روز بیست و نهم در جایى بوده که در آنجا عید اعلام شده بود، این شخص چه حکمى دارد؟
ج) در فرض سؤال قضاى دو روز بر او واجب است.
روزه مستحبى با نذر در سفر
221. 1. اگر خورشید طلوع کرده و کسى تصمیم به روزه مستحبّى داشته باشد و بداند که بعد از ساعتى قبل از ظهر به سفر مى‌‌رود، آیا مىتواند نذر روزه کرده و روزه بگیرد و مسافرت ضررى به روزه‌اش نزند؟
2. اگر در حال سفر و در روز تصمیم به روزه مستحبّى بگیرد، آیا همین‌که نذر روزه کند و بلافاصله روزه بگیرد کفایت مى‌‌کند و روزه‌اش صحیح است؟
3. آیا در روزه نذرى (للهِ علیّ که امروز را روزه بگیرم) شرط است که نذر قبل از فجر (اذان صبح) باشد، یا اینکه بعد از فجر و هر وقتى تا قبل از غروب هم مُجزى است؟
ج) در روزه نذرى بنابر احتیاط واجب باید نذر در حضر (غیر سفر) و قبل از طلوع فجر روزى باشد که قصد روزه گرفتن دارید، بنابراین نذر در روز نسبت به روزه همان روز، و یا نذر روزه در حال سفر بنابراحتیاط واجب صحیح نیست.
222. شخصى که مُفطرى انجام نداده، در سفر مثلاً در ساعت ده نذر مى‌‌کند که امروز را روزه مى‌‌گیرم، آیا نذر او صحیح است یا باید نذر قبل از سفر و قبل از طلوع فجر باشد؟
ج) روزه مستحبى در سفر که با نذر صحیح است، بنابر احتیاط واجب مشروط است به این که نذر در حَضَر منعقد شده باشد.
نذر روزه در سفر در ماه رمضان
223. کسى که در ماه رمضان در سفر است، آیا مىتواند نذر کند روزه بگیرد؟
ج) خیر، جایز نیست.
نذره روزه در سفر با داشتن روزه قضا
224. با وجود اینکه روزه قضا دارم، آیا مى‌‌توانم روزه نذرى بگیرم؟ مثلاً نذر کنم که اگر خداوند در روز عرفه نصیبم گرداند که به زیارت حضرت زینب (سلام‌الله علیها) بروم، آن روز را روزه بگیرم. آیا چنین نذرى صحیح است؟ چون آنجا مسافرم و روزه قضا هم به گردنم هست.
ج) اگر در حضر (قبل از سفر) نذر کنید که در روز معیّنى در سفر روزه بگیرید، نذر و روزه نذرى‌تان صحیح است، هرچند قضاى روزه واجب بر عهده‌تان باشد.
